|
Twierdzenia
Twierdzenia o stosunkach między ideami i o faktach różnią się więc stopniem pewności, sposobem uzasadnienia i przedmiotem.
Pierwsze dotyczą idei, drugie rzeczywistości. Znamy prawdy konieczne i oczywiste, ale to są prawdy pierwszego rodzaju, które nie mają za przedmiot rzeczywistości, znamy też prawdy dotyczące rzeczywistości, ale te nie są konieczne ani oczywiste.
W zrozumieniu obu rodzajów prawd, Hume nie widział trudności, bo idee znajdują się w naszym umyśle, możemy więc bezpośrednio ustalać stosunki, jakie między nimi zachodzą, podobnie i różne fakty stwierdzamy bezpośrednio.
Trudność zaczyna się dopiero, gdy twierdzimy coś o faktach, których nie stwierdziliśmy. Powstaje pytanie, czy mogą mieć jakąkolwiek pewność twierdzenia o rzeczywistości, które wykraczają poza świadectwo zmysłów?
A takie wykraczanie odbywa się nieustannie, bo to, co nazywamy doświadczeniem, nie jest tylko samym ustalaniem faktów. Twierdzenie, że jutro wzejdzie słońce, jest oparte na rozumowaniu empirycznym, ale nie jest stwierdzeniem faktu, bo fakt ten jeszcze nie zaszedł.
|
